Kamp Malzemeleri: Kumaş Çeşitleri

Hatırlarsanız önceki bir yazımızda Doğru Giyim‘in öneminden bahsetmiştik. Giyim’in ana malzemesi de tabii ki kumaşlardır. Kumaş çeşitlerini ve hangi durumlarda hangi cins kumaştan yapılmış giysileri tercih etmemiz gerektiğini bilmek de kamp ve hayat idame gibi durumlarda hayati önem taşıyor.

Kampçılık için her biri kendine has avantaj ve dezavantajları olan çeşitli kumaşlar vardır.

Bunlardan bazıları şöyledir:

Kumaş	Avantajları	Dezavantajları
Yün	Bu doğal malzeme ıslandığı zaman bile ısı geçirmez ve suyu tamamen emene kadar rahatsızlık vermez. Ateşe maruz kaldığı zaman alev almaz, için için yanar.	Islandığında ağırlaşır ve zor kurur. Çıplak tene giyildiğinde kaşındırır. Yıkandığında çekebilir.
Pamuk	Kolay eskimez ve nemi çekerek “nefes alabildiği” için, iç giysi olarak idealdir.	Islandığında ağırlaşır ve yıkandıktan sonra yüksek sıcaklıkta kurutulursa çekerbilir. Kolay yırtılır, rüzgâr geçirir ve kolay yanar.
Post ya da tüy	Nemi vücuttan uzak tutup ısı kaybını engellediği için üçüncü kat olarak giyilir. Çok hafif ve dayanıklıdır. Nemi emmez.	Rüzgâr geçirir, zor ütülenir ve uzun süre kullanıldığında üzerinde hav biriktirir.
Hava geçiren sentetik kumaşlar	Terin buharlaşmasını sağlarlar. Dışarıdaki nemi içeri geçirmez. Rüzgâra karşı dayanıklı olduğundan, dış giysi olarak kullanılır.	Dikiş yerlerinden su alabilir. Çok yağmurlu havalarda gözenekleri tıkanabilir. Hava çok soğuksa ter içeride yoğunlaşır. Bazı durumlarda terin buharlaşarak dışarı atılması/kaçması, ısı kaybına da neden olabilir.

Pamuklu Kumaşlar

Pamuk çok zor eskiyen bir maddedir. Nemi çekerek nefes alabildiği için, iç giysi olarak ideal bir malzemedir. Vücuda iyi oturur. Ucuzdur ve her yerde bulunabilir.

Islandığı zaman ağırlaşan pamuklar, ıslandıkça ısı kaybını artırır. Yıkandıktan sonra yüksek sıcaklıklarda kurutulursa çekebilir. Kolay yırtılır. Pamuk dokuma rüzgârı ve ısıyı geçirir; kolayca yanar. Pamuklu kumaşlar; kuruyken rahatlık sağlasa da, ıslanınca yalıtım özelliklerini kaybederler. Ağırlığından çok fazla su çeker, teri dışarıya verme özelliği çok düşüktür ve kuruması uzun zaman alır. Pamuklular, bu özelliklerinden dolayı doğada kullanılmaya uygun değildir. Ancak çok sıcak iklimlerde pamuklular serin tutar ve iyi havalandırma sağlar. Sıcak bir günde pamuklu bir tişört ıslatılırsa, buharlaşan su kişiye serinlik hissi verecektir.

Pamuklu kumaşlar sıcak iklimlerde kullanım için tişörtler, güneş şapkaları ve bandanalarda kullanılır.

Yünlü Kumaşlar

Yün doğal bir elyaf olup ıslanana kadar sıcak tutmaya devam eder. Suyu tamamen emene kadar rahatsızlık vermez. Tene temas eden yüzeyden kurumaya başladığı için kuruluk hissi verir. Ateşe maruz kaldığında alev almaz, için için yanar.

Islandığında ağırlaşan ve zor kuruyan yün, çıplak derinin üzerine giyildiğinde kaşıntı yapabilir; yıkandığı zaman da çekebilir. Yünlü kumaşlar pamuklulardan çok daha az emicidir. Islanınca daha az su tutar ve kurutulması için daha az ısı gerektirir. Yünlüler ıslandığında pamuklu kumaşlar kadar basmaz. Ölü hava ve boşluklarının çoğunu kaybetmemesi nedeniyle yalıtkan tabaka olarak oldukça kullanışlıdır. Basılmama özelliğinden dolayı iyi bir çorap malzemesidir. Yünün en kötü özelliği ağırlığı ve hacmidir. Yünlü giysilerin özellikleri işlenmelerine göre değişir. Yün, daha az işlendikçe, (daha “ham” ise) suya daha dayanıklı olacaktır, ancak en iyi yün bile çok nem tutar ve çok kaşındırır.

Yün, yalıtıcı tabakalarda (kazaklar, gömlek ve pantolon, şapka, eldiven ve dış çoraplarda) kullanılır.

Kaz Tüyü – Tiftik

Son kat giysilerin dolgu malzemesi olarak kullanılır. Hafiftir ve insanın ısısını iyi muhafaza eder. Hareketsiz ortamlarda kullanışlıdır. Kaba bir malzemedir. Islandığında ısı yalıtımını kaybeder. Rüzgâr ve nemi geçirdiğinden genellikle üzeri su geçirmez bir tabaka ile kaplı olarak kullanılmak zorundadır. Yürüyüş ve tırmanışlara uygun değildir.

Polar – Polartec – Fleece

%100 Polyester sentetik bir kumaştır. Makinede yıkanabilir. Hafif ve sıcak tutan bir malzemedir. Dayanıklı ve çok yumuşaktır. Su tutmaz ve çok çabuk kurur. Nefes alabilir. Rüzgârın içeri girmesine müsaade etmez. Buna karşın nem buharını dışarı bırakır.

Micro-lite

%100 hafif polyester microfiberden yapılmıştır. Yumuşaktır ve pamuk hissi verir. Terin vücuttan uzaklaştırılması için tasarlanmıştır. Nem buharını kumaş yüzeyine çıkarır. Bu kumaş bize doğal kumaş ile nem ayarlama mekanizmasını bir arada sunar.

Pertex

Mikrofiber’den bükülmüş ince (insan saçının 1/10 kalınlığında) sağlam iplikle kompüterli air jet ile dokunmuş (1 cm²’de 4000 flament) ten mamul bir kumaştır. Hafif ve incedir. Rüzgâr ve su geçirmezliği oldukça iyidir. Çabuk kurur. Nemi dışarı atar.

Gore-Tex

Genellikle dış ve iç kat arasına yapıştırılan özel bir film tabakasından meydana gelen bir kumaştır. Cm²’si milyonlarca gözenekten oluşmuş bir yapıdadır. Gözeneklerin boyutu yağmur damlasındaki su molekülünü içeri almayacak kadar küçük, içerde oluşan nem buharındaki su moleküllerini geçirecek kadar büyüktür. Yağışı ve rüzgârı içeri geçirmediği gibi, buharlaşma nedeniyle oluşan nemi dışarı çıkarmaktadır.

Pahalı olan bu kumaşları her yerde bulmak zordur.

Polywick

Vücudumuzdan nemi kimyasal olarak uzaklaştırmak için tasarlanmış bir kumaştır.

 

Supplex/Lyra

Dupont ürünüdür. Yumuşak iyi naylondan yapılmıştır. Pamuk görüntü ve hissi ile naylon performansını birleştirmiştir. Rüzgâr ve su geçirmediği gibi nemi dışarı verir. Dayanıklıdır. Çabuk kurur, hafif ve konforlu bir kumaştır.

Versatech

Naylon mikrofiber korumalı kumaştır. Nefes alan, su ve rüzgâr geçirmez bir kumaştır. Aşırı sık dokuma örgüsü rüzgârın içeri girmesine müsaade etmez. Buna karşın nem buharını dışarı bırakır.

Sympatex

Polyesterden yapılmıştır. Az yoğun iç ortamdan, çok yoğun dış ortama geçiren bir zar gibi çalışır ve nemi atar. Su ve rüzgâr geçirmez. Sağlam bir malzemedir.

Post ya da Tüy

Nemi vücuttan uzak tutup ısı kaybını engellediği için, üçüncü kat olarak giyilir. Son derece hafif ve dayanıklıdır. Nem emmez. Rüzgâr geçiren bu kumaş zor ütülenir ve uzun süre kullanıldığında üzerinde hav biriktirir.

Hava Geçiren Sentetik Kumaşlar

Terin buharlaşmasını sağlayan bu kumaşlar, dışarıdaki nemi içeri geçirmez. Rüzgâra karşı dayanıklı olduğu için, dış giysi olarak kullanılır.

Sentetik kumaşlardan yapılan giysilerin dikiş yerlerinden su girebilir. Çok yağmurlu havalarda gözenekleri tıkanabilir ve hava çok soğuksa ter içeride yoğunlaşır. Ayrıca terin buharlaşarak dışarı kaçması, ısı kaybına neden olabilir.

Sentetik Malzemeler

Sentetik malzemeler modern, ileri teknoloji ürünü sentetik malzemelerin yerini tamamen almışlardır. Sentetik malzemeler genellikle hidrofobik, yani su tutmamaya meyillidirler. Sentetik malzemelerden yapılmış giysiler az da olsa su tutarlar. Ancak bu su, giysinin lifleri içinde değil, lifler arasındaki boşluklarda tutulur. Islanınca, giysi sıkılarak nemin çoğu atılır; kalanı hızla buharlaşır.

Polyester – Poliproplen Kumaşlar

Terin dışarı atılmasında işlevsel olması sebebiyle ilk kat için idealdirler. Poliproplen iç giysiler kullanışlı olmasına rağmen biraz kaşındırıcıdırlar ve terlemeden bir süre sonra, ağır bir koku yaydığı için “polypis” denilmektedir. Polyester, poliproplenin yerini almıştır, tene daha yumuşak temas eder ve daha az kokar.

Değişik türdeki sentetik iç giysiler genellikle farklı isim ve ambalajlarla satılmaktadır. Bunları mukayese etmeye çalışmak kolayca aklınızı karıştıracaktır. Bu değişik isimler, genellikle kumaşa yapılan işlemden kaynaklanır ve farklı görünen giysiler aslında çok benzer olabilir. Giysilerin yazılarını okumak ve satıcıya başvurmak, karışıklığın giderilmesinde yardımcı olacaktır.

Poliproplen ve polyesterden yapılan giysiler ilk katman olarak da işlevseldir. Değişik türdeki uzun iç giysileri bunlardan seçebilirsiniz. Veya farklı örgü türlerinden ceket veya pantolonları, mesela kalın ve kabarık tüylendirilmiş polyesteri tercih edebilirsiniz.

Naylon

Naylonlar birçok tür ve biçimde üretilmektedir ve bu özelliği naylonu dünyanın en kullanışlı kumaşlarından biri haline getirmektedir. Karakteristik özellikleri bir naylon türünden diğerine değişmektedir. Bazı naylon türleri rüzgâra dayanıklıyken, bazı türleri de kaygan ve yumuşaktır ancak hemen hepsi de gücü ve dayanıklılığı açısından bilinirler. Naylonun kötü yanı, eğer özel işlem yapılmamışsa, oldukça çok miktarda su çekmesi ve yavaş kurumasıdır.

Ceketler, rüzgâr giysileri, üst eldivenler, nefes almaz çoraplarda kullanılır.

Spandex

Çok elastik bir sentetik türüdür. Lycra en iyi bilinen örneğidir. Spandeks, çoğunlukla polyester ve naylona elastikiyet katmak için kullanılan bir katkı maddesidir.

İki kumaş karıştırıldığı zaman,  sonuçta ortaya çıkan kumaş her iki malzemenin ortak özelliklerini taşır. Örneğin %80 polyester ve %20 spandeks bileşiminden yapılan bir ceket daha elastik olacak ancak tamamı polyesterden yapılan bir ceket gibi nemi dışarı iletemeyecektir.

Birçok giyside kumaşa katılarak kullanılır.

 

Su Geçirmez / Nefes Alabilen Kumaşlar

Yağmur ceketleri ve pantolonları genellikle naylondan imal edilmektedir. Naylon, tek başına su geçirmeme özelliğine sahip değildir. Bu nedenle bir dizi özel işlemden geçirilir.

En temel yöntem, naylon kumaşı, poliüretan gibi su geçirmez, soluyamayan bir malzemeyle kaplamaktır. Poliüretan kaplamalar, hafif ve göreceli olarak ucuzdur ama aşınma ve çürümeye karşı dayanıklı değildirler.

Poliüretan, yağmuru geçirmese bile, ter ve su buharlarını da içeride tutar. Zorlu bir aktivite yapılıyorsa, atılan ter, yalıtım katmanlarını içten ısıtacaktır. Kapaklı bir strafor (köpük) bardağa kahve koyulursa: Bardak kapatıldığı zaman, kahvenin buharından gelen su, kapağın iç kısmında yoğunlaşacaktır. Aslında vücutta da bardaktaki kahve gibidir: Eğer ter dış katmandan çıkacak bir yol bulamazsa kuru kalamazsınız.

Su geçirmez / nefes alabilen katmanlar, bu sorunu çözmek için tasarlanmıştır. Naylon dış katmanın iç kısmına uygulanan bu kaplamalar santimetrekarede milyarlarca mikroskobik gözeneğe sahiptir. Vücudun oluşturduğu ter, yağmur damlacıklarından çok daha küçük su molekülleri halinde dışarı atılmaktadır. Su geçirmez/soluyabilir kaplamadaki gözenekler terin dışarı atılmasını sağlayacak kadar genişken, yağmur damlacıklarının içeri girmesini önleyecek kadar da küçüktür, böylece kaplama soluyabilirken suyu da geçirmez. Tahmin edilebileceği gibi bu tür ileri teknoloji ürünü kaplamalar da birçok değişik ad altında satılmaktadır ve alınanın ne olduğunu anlayabilmek için satıcıyla konuşmak gerekecektir.

Ayrıca kumaşın içine kaplama yerine su geçirmez/soluyabilir bir zar yerleştirilmiş giysilerden de seçilebilir. Bu zarlar -ki en iyi bilineni Gore-tex’tir- mikroskobik boyutta gözeneklerden oluşur. Zarlar da kaplamalar gibi aynı mantıkla işlev görür, ancak naylon dış giysinin iç kısmında ayrı bir tabaka olarak imal edilmişlerdir. Gore-tex giyim malzemeleri genellikle su geçirmez / nefes alabilen kaplamalı giysilerden daha pahalıdır, ama bakımlarına dikkat edilirse daha uzun süre dayanabilir.

Su geçirmez/soluyabilir giysiler, eski tarzdaki nefes almayan kaplı naylonlardan sonra büyük bir gelişme olsa da mükemmel değildirler. Zorlu bir çalışma esnasında giysinin buharı dışarıya atma sınırı aşılınca, ter, dış giysinin iç kısmında yoğunlaşacaktır. Yoğunlaşma sonucu sıvı hale gelen su buharı artık giysinin dışına atılamayacaktır. Bu da başlangıçtaki soruna dönmemiz demektir. Bu nedenle yeterli miktarda soluyabilen giysiler önemlidir.

Su geçirmez / nefes alabilen giysilerin çoğu su geçirmeme bakımından oldukça iyi performansı olmasına rağmen, soluyabilme bakımından aralarında çok fark olabilir. Bunun da sebebi imalat teknikleri ve koltuk altı fermuarları gibi havalandırma özelliklerinin farklılıklarıdır. Fazladan havalandırılabilir olma özelliği, genellikle fiyatın artmasına yol açar.

Giyside olması gereken soluyabilme miktarı, ancak sizlerin cevaplayabileceğiniz bir sorudur ve tecrübe gerektirir. Esas olarak, doğru miktarda soluyabilme, vücut yapınıza, metabolizmanıza ve harcadığınız çabaya göre değişir.

(Alıntı’dan düzenlenmiştir)