Latince adı: Fungi olan, çok hücreli ve tek hücreli olabilen ökaryotik canlıları kapsayan bir canlılar alemi ve şapkalı mantarların tümüne halk arasında verilen genel addır*. Hayvanlar ve bitkiler arasında yer alan canlılar olarak kabul edilirler. Hayvanlar gibi aktif hareket edemezler ama bitkiler gibi klorofil de taşımazlar. Hareket etme yeteneklerinin olmayışı, hücrelerinin duvarla çevrelenmiş olması ve sporla çoğalmaları nedeni ile bitki olarak kabul edilirken; klorofil içermemeleri, yaprak, gövde, kök gibi organlarının bulunmayışıyla da bitkilerden farklılık gösterirler.
Mantarlar; şapkalılar, küfler ve tek hücreliler olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Daha çok görmeye alışık olduğumuz şapkalı mantarlar; kırlarda, nemli çayır ve gübreliklerde yetişen, renk renk şapkalarıyla görülen mantarlardır. Toprak üstü bölümleri bir sap ile değişik renkli bir şapkadan ibarettir. Bu grubun mantarları, yiyecek olarak kullanılır. Zehirli ve zehirsiz cinsleri vardır. Zehirli olanların üzerleri lekelidir ve gümüş kaşığı karartır.
Küf mantarlar, daha çok miçelyum adındaki ipliklerden meydana gelmiş mantarlardır. Patates, ekmek, peynir gibi yiyeceklerin üzerinde yaşayarak onları küflendirirler. Pek çok çeşitleri vardır. Son yılların en faydalı ilaçlarından olan antibiyotikler (Penisilin, Streptomisin, Kloromisetin) küf mantarlarından elde edilirler.
Tek hücreli mantarlar ise (sporlar ve mayalar) mikroplara benzerler; ancak çevrelerinde selüloz zardan oluşan kalınca bir zarın bulunması ile onlardan ayrılırlar. Mantarların bitkisel yapıları tal denilen liflerden oluşmuştur.
Mantar yenilebilir mi?
Ölümcül seviyede zehirli olan mantar türlerinin sayısı tüm mantar türlerinin sayısına oranlandığında oldukça azdır. Zehirli mantarların bir kısmı da pişirildiklerinde bu niteliklerini kaybetmektedir. Doğadan toplanan yenilebilen mantar türlerinin sayısı ise hiç de az değildir.
DİKKAT: Yenebilen ve zehirli mantarlar yan yana yetişebilirler. Bazı yenebilen ve zehirli türler birbirine o kadar benzer ki bunu ancak bir mantarbilimci ayırt edebilir. Zehirli mantarların tadı yenebilen mantarlarınkinden farklı değildir. Etinin rengi, kokusu ve tadı ile bir mantarın zehirli olup olmadığı anlaşılamaz.
Zehirli ve yenilebilen bazı mantar türlerinin ayırt edilmesindeki bazı zorluklar ve yaşanan ölüm olayları nedeniyle kültür mantarlarının yiyecek olarak tüketilmesi önerilmektedir.
Mantarlar arasında insanların çeşitli amaçlarla yararlandıkları türler vardır; fermantasyon (mayalanma) yaparak alkollü içkilerin hazırlanmasında ve ekmek yapımında kullanılan Saccharomyces türleri, antibiyotik elde edilmesinde kullanılan Penicillium türleri gibi.
Türkiye’de durum nedir?
Ülkemiz sahip olduğu flora (bitki örtüsü) ve iklim koşulları nedeniyle değişik ortamlarda yetişen doğa mantarları yönünden oldukça zengindir. Bu nedenle yenen mantar türleri ülkemizin pek çok yöresinde, yetişme mevsimlerinde toplanarak ya yemeklik olarak kullanılır ya da ticareti yapılır.
Türkiye, 20 milyon hektarlık orman alanı ve geniş ziraat arazileri ile kırlık araziler bakımından çok geniş bir mantar yetişme ortamına sahiptir. Araştırmalara göre, bugün için 40 civarında yenen mantar türü yemeklik olarak toplanmaktadır. Bunlardan bazıları; kuzu göbeği mantarı, kuzu mantarı, kanlıca mantarı, öküz mantarı, bal mantarı, şemsiye mantarı, posteki mantarı, istiridye mantarı, kayın mantarıdır.
Yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye genelinde tespit edilen yaklaşık 2 bin 400 mantar türünden 100’ünün zehirli, 10’unun ise öldürücü etkiye sahip olduğu tespit edilmiş. Yine de riske girip, Rus ruleti oynamaya gerek yok!
Türkiye’de yenilebilir mantar türleri
Ayı Mantarı
Halk arasında Çörek Mantarı, Bolet Mantarı ya da Ayı Mantarı olarak da bilinir. Etli, şapka kısmı kahverengi, sap kısmı daha açık renkli mantar türüdür.
Kanlıca Mantarı
Bu mantarın rengi kırmızıya çalar. Çamlık ve düzlük arazide bulunur. Kanlıca mantarının yemeği, turşusu, kızartması yapılır ayrıca pilavı yapılır.
Sığır Dili Mantarı
Yurdumuzun bir çok yerinde yetişebilen bir mantar türüdür. Adını, şapkasının altındaki sığır dil üstündeki pütürlere benzeyen yapısından almıştır. Farklı renklerde Sığır Dili Mantarı bulabilmeniz mümkündür. Pek çok farklı ortamda yetişebilen bir mantar türü olmasına karşılık daha çok iğne yapraklı ağaçların bulunduğu ormanlarda karşımıza çıkar.
Duvaklıca (İmparator) Mantarı
Duvaklıca Mantarı ya da bilinen diğer ismi ile İmparator Mantarı, ülkemizde daha çok Kastamonu yöresinde bolca toplanan bir mantar türüdür. Yaz mevsiminde olur. çam ve gürgen ağaçlarının diplerinde olur. Rengi ise; şapka kısmında kırmızı, gövdesi ise sarımtrak gibidir. Adını gelinlerin duvağından almıştır.
Duvaklıca Mantarı’nın fiziki görünümü duvak şeklindedir. Bazı yörelerde halk arasında Yumurta Mantarı olarak da bilinir. Mantarın alt kısmında yumurtaya benzeyen beyaz renkli bir tabla bulunduğu için bu isimle anılmaktadır.
Duvaklıca Mantarı’nın kızartması yapılır veya çiğ şekilde de tüketilebilinmektedir.
Huni Mantarı
Huni Mantarı, adından da anlaşıldığı gibi huni şeklindedir. Rengi siyahtır. İlkbahar aylarında olur. Gölgelik alanlarda ve yaprak altlarında bulunur. Hemen hemen ilkbaharda yağan her yağmurdan sonra mantar avına çıkılsa Huni Mantarı bulunur. Huni Mantarı, bulunduğu yerde bir ya da iki tane olmaz. Bir kökten çok fazla sayıda mantar yetişir. Toplanması kolay bir mantar türüdür. Kestane ve pelit (Palamut) ağaçlarının altında daha çok olur.
Huni Mantarı’nın sadece böreği olur. Yapılan böreğin adı da kendi adını alır. Yani Huni Mantarı Böreği. Huni Mantarı böreğinin harcına Huni Mantarı ve soğan konulur.
Cincile Mantarı
Yaz mevsiminde olur. Cincile Mantarı, bej, sarımsı, kahverengi ve tonlarındadır. Otların arasında olur. Bulunması zordur. Küçük yapılı bir mantardır. Tıpkı Huni mantarında olduğu gibi böreği yapılır.
Pelit Mantarı
Yaz mevsiminde olur. Rengi beyazdır. Pelit (meşe) ağaçlarının altında olduğu için Pelit Mantarı adını almıştır. Bulunması kolay bir mantardır. Yemeği yapılır.
Karakız Mantarı
Yaz mevsiminde olur. Rengi siyahtır. Kat kat yetişir. Kestane ağaçlarının dibinde yani kökünde olur. Kara Kız Mantarı’nın böreği, yemeği, turşusu yapılır. DİKKAT! Bir yorumcumuzun ilettiğine göre ileriki yıllarda sorunlara sebep olan bir zehire sahiptir.
(Referans: Mantar.Pro - Mantar Uzmanı)
İyimiş
Altın yumurta mantarı namıdiyar imparator mantarı en risksiz ve mantarlar içerisinde en lezzetli olanıdır. Bulması diğer mantarlara göre biraz daha zor ama değer.
bu internet sitesi hakkında suç duyurusunda bulunabilirim bilgiler eksik ve okuyan kişinin ölümü ile sonuçlanabilir , pişirerek yediği halde mantardan zehirlenenler çok fazla zaten çoğu insan pişirerek yer bu zehrin gitmesini herzaman garanti etmez , ayrıca gümüş kaşık testi bazen tutar ama bazı zehirli mantarlar gümüşü karartmaz siz neyaptığınızın farkındamısınız , sonucu ölüm olabilcek yazılar yazarken dikkatli olunuz zira bilinçsiz cesareti yüksek cahil insanlarda var .
Yazıyı okumadınız herhalde. Mantarlar bilmeden yenmesin diye yazıldı bu yazı. Ayrıca uzman bir siteden alındı. Yine de tabii ki çok can sıkıntısından şikayetçiyseniz istediğiniz gibi şikayetçi olabilirsiniz 🙂 Yazımız mantarlar hakkında bilgi veriyor. Anlama zorluğu çekiyorsanız bir profesyonelden yardım alabilirsiniz.
Pelit mantarını biz memlekette devsmlı toplar ve yeriz ama pelit manrarıns cok benzeyen blr mantar var sapı daha ince olur onu karıştırıp yiyenlerde hep zehirlenirler. Aynen burada yazdığı gibi tadı aynı ve aynı yerde yetişir küçük bir fark var
Pelit mantarının 3 benzeri daha vardır.şemsiye mantarı.çeiitleridir.ve bilezikli olanları yenilir ben 1haftadır 3çanta yedim en değerli mantarda odur.
Türkiyede psycolobin mantarlar yetişiyormu?
Bulursan banada haber et kardeş?
Karakız mantarı zehirlidir. Yanlış bilgi var sitede bu mantarı sakın yemeyin. Hemen etki göstermediği için zehirsiz sanılıyor ancak uzun süreli etkileri çok ciddi sorunlara yol açabiliyor, 10 yıl sonra 20 yıl sonra belki böbrek ve karaciğerle ilgili hastalıklar yaşarsınız
Latince Adı : Tricholoma terreum
Zehirli olduğuna dair araştırmalardan biri: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24753190?fbclid=IwAR09ViCw8ckjMoIjgANb7thq7EKYUjj4y4nPqEskujMZtS3wt0bMBLcWwe8
MErhabalar, uyarınız üzerine yazıda güncelleme yapılmıştır. Teşekkür ederiz 🙂
Merhaba, toprak olarak torf mu kullanılmalı?
Mantar yetiştirmekle mi ilgili sorunuz?
Merki mantarını sakın yemeyin yiyeli 24 saat oldu böbrek sancısından duramıyorum merki di yok kültürdür ben bilmem en garantisi yememek yersek ölebiliriz yemessek hiçbirşey olmaz ben kır mantarı yememeye tövbe ettim
Melkiye birebir benzeyen mantar var.büyük ihtimal ondan yemişsinizdir.üst kısmı birebşr benzer ama şapkanın altı beyazdır ve kırdığınızda yada lamelleriine ellediğinizde süt çıkar.çok zehirli değildir ama biraz rahatsızlık verir
Bilgi için teşekkür ederim 🙂
Karakiz t. Terreum zehirlidir. Karaciger ve bobregi zamanla yok eder. Yukardaki Bazi fotograflar zehirli ve zehirsiz turleri ayirmiya yetmiyor. Birbirine cok benzeyen öldüren,zehirli ve zehirsiz mantarlar var